جابر میرزا بیگی

خطر موریانه ها

دشمنی حکومت های استبدادی با حرکت های مردمی رفتاری همیشگی بوده است. انقلاب اسلامی نیز از این گونه رفتارها در امان نبوده است. با توجه به رفتار دشمنان انقلاب، لایه های عملیاتی حرکات آنان طی 37 سال گذشته را می توان در 3 محور مورد بررسی قرار داد که هریک خود چند زیرمرحله دارد.

1-براندازی 2- استحاله 3- نفوذ

لایه اول که براندازی نام دارد، دشمنی کاملا آشکار و عیانی است که در آن تلاش می شود حکومت مورد نظر را، از طریق جنگ سخت و یا اقسام دیگر تحولات سخت اجتماعی مانند کودتا، سرنگون کنند. وبه طور کامل حکومتی متفاوت از حکومتی قبل را روی کار بیاورند که کودتای نوژه و تلاش برای به پیروزی رساندن عراق در جنگ تحمیلی از این دست اقدامات بود. البته طرح های کودتا با درایت امام راحل مبتنی بر تشکیل «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» به عنوان خار چشم دشمنان نظام مورد شکست واقع شد و علاوه بر این در طی سال های بعد از انقلاب نیز هرگاه دشمن با مدل های شبه کودتا و انقلاب رنگی به براندازی اندیشید، این مردم بودند که با حمایت از اصل نظام، مقابل توطئه ایستادند.

اما در لایه دوم حرکت که عموما پس از شکست در لایه اول اجرا می شود، استحاله کشور مورد نظر، مطرح است. در این مدل، جامعه هدف به سمتی سوق داده می شود تا ظاهر آن جامعه از لحاظ ارزش ها و ارمان به صورت قبل باقی بماند اما باطن ارزش ها و باورهای جامعه تغییر پیدا کند. در واقع در این لایه مسئله صورت و سیرت مطرح می شود. فتنه های 78 و 88 را از بعد فرهنگی شان می توان در این لایه از رفتارها قرار داد که در آن تلاش شد، با طرح شعارهای بدلی و انحرافی، انقلاب از هویت اصلی اش خارج شود.

در لایه سوم که از آن با نام «نفوذ» یاد می کنیم سعی می شود تا افراد ضعیف النفس و کم اراده دربرابر نیروهای بیرونی، وارد ارکان حکومتی و مراکز تصمیم گیری شده و در نتیجه آرمان ها و ارزش ها و باور های جامعه را تغییر دهند. با توجه به این که دشمنان ما در حال گذار از مرحله استحاله به نفوذ هستند لذا بررسی مراحل لایه نفوذ اهمیت بیشتری دارد. در ابتدا باید خاطرنشان کرد که بر خلاف لایه اول یعنی براندازی، دولایه دیگر شباهت های بسیاری دارند ودر بعضی از موارد قابل تفکیک نیستند لذا استحاله و نفوذ را توامان بررسی خواهیم کرد.

اگر هر سال یکی از کلیدواژه های رهبری را بخواهیم به عنوان پربسامدترین وجوه بیانات ایشان بدانیم، بی شک واژه «نفوذ» عنوان کلیدواژه سخنان رهبر انقلاب را در سال 94 به خود اختصاص می دهد.

و اما نفوذ به دو صورت انجام می گیرد که رهبری پیش تر در دیدار با مسئولان بسیج به آن پرداخته بودند:

«نفوذ دو جور است: یک نفوذ موردی است، نفوذ فردی است؛ یک نفوذ جریانی است. نفوذ موردی خیلی نمونه دارد، معنایش این است که فرض کنید شما یک دمودستگاهی دارید، یک مسئولی هستید؛ یک نفر را با چهرهی آرایششده، بزکشده، با ماسک در مجموعه شما بفرستند؛ شما خیال کنید دوست است درحالیکه او دوست نیست، تا او بتواند کار خودش را انجام بدهد؛ گاهی جاسوسی است که این کمترینش است؛ یعنی کم اهمّیّت ترینش جاسوسی است، خبرکشی و خبردهی است؛ گاهی کارش بالاتر از جاسوسی است، تصمیم شما را عوض میکند. شما یک مدیری هستید، یک مسئولی هستید، تصمیمگیر هستید، میتوانید یک حرکت بزرگ یا مؤثّری انجام بدهید، اگرچنانچه این حرکت را اینجور انجام بدهید این به نفع دشمن است، او می آید کاری می کند که شما حرکت را اینجور انجام بدهید؛ یعنی تصمیم سازی.»

رهبر انقلاب البته در سال جاری، خطرناک ترین مدل نفوذ را، «نفوذ جریانی» برشمردند:

«از این خطرناکتر، نفوذ جریانی است. نفوذ جریانی، یعنی شبکه سازی در داخل ملّت؛ به وسیله پول که نقش پول و نقش امور اقتصادی اینجا روشن میشود. عمده ترین وسیله دو چیز [است]؛ یکی پول، یکی هم جاذبه های جنسی. افراد را جذب کنند، دور هم جمع کنند؛ یک هدف جعلی و دروغین مطرح کنند و افراد مؤثّر را، افرادی که می توانند در جامعه اثرگذار باشند، بکشانند به آن سمت مورد نظر خودشان. آن سمت مورد نظر چیست؟ آن عبارت است از تغییر باورها، تغییر آرمان ها، تغییر نگاه ها، تغییر سبک زندگی؛ کاری کنند که این شخصی که مورد نفوذ قرار گرفته است، تحت تأثیر نفوذ قرار گرفته، همان چیزی را فکر کند که آن آمریکایی فکر می کند؛ یعنی کاری کنند که شما همانجوری نگاه کنی به مسئله که یک آمریکایی نگاه می کند -البتّه یک سیاستمدار آمریکایی، به مردم آمریکا کاری ندارد- همانجوری تشخیص بدهی که آن مأمور عالی رتبه سیا تشخیص می دهد؛ در نتیجه همان چیزی را بخواهی که او می خواهد. بنابراین خیال او آسوده است؛ بدون اینکه لازم باشد خودش را به خطر بیندازد و وارد عرصه بشود، شما برای او داری کار میکنی؛ هدف این است، هدف نفوذ این است؛ نفوذجریانی، نفوذ شبکه ای، نفوذ گسترده؛ نه موردی. اگر این نفوذ نسبت به اشخاصی انجام بگیرد که اینها در سرنوشت کشور، سیاست کشور، آینده کشور تأثیری دارند، شما ببینید چه اتّفاقی میافتد؟ آرمان ها تغییر پیدا خواهند کرد، ارزش ها تغییر پیدا خواهد کرد، خواست ها تغییر پیدا خواهد کرد، باورها تغییر پیدا خواهد کرد.»

نفوذ انفرادی تا پیش از این چندین بار این اتفاق در ایران افتاده است و در برخی موارد برای نفوذ گران نتایج مطلوبی در پی داشته است از جمله انفجار دفتر نخست وزیری به دست کشمیری و یا حضور عناصر چون بنی صدر در نظام و حتی در دوران دفاع مقدس که عاملان نفوذی باعث لو رفتن عملیات ها می شدند.

اما به نظر می رسد آنچه هم اکنون در حال اتفاق است و رهبر انقلاب نیز در سال 94 به شدت روی آن حساسیت نشان داده و تاکید ورزیدند؛ نفوذ جریانی است. لذا به دلیل اهمیت و تازگی نفوذ جریانی، به مراحل شکل گیری آن حسب بیانات رهبری در سال جاری خواهیم پرداخت .

مهمترین مسئله و اولین مرحله در نفوذ جریانی، زمینه سازی برای نفوذ در بین ارکان و تصمیم گیران جامعه است. برای زمینه چینی نفوذ ابتدا سعی می شود با برجسته سازی ضعف های حاکیت و یا ایجاد مشکل بر سر راه نظام حاکم، افراد حاضر در ان نظام، ناکارآمد نشان داده شوند.

در ایران به غیر از وجود بعضی از مشکلات در جامعه که عموما به دلیل بی توجهی مسئولان به اسناد بالا دستی روی می دهد، تحریم های اقتصادی زمینه ی خوبی برای فشار بر مردم جامعه و به تبع آن القای ناکارآمدی نظام را فراهم کرده است.

این القای ناکارآمدی به جایی می رسد که افرادی که خود از ابتدای انقلاب مسئولیت پست های مختلف را داشته اند دانسته یا نادانسته در پازل دشمن حرکت کرده و با بیان های مختلف از جمله این که ما «فقط در ساخت اش بز باش و قرمه سبزی توانایی داریم» به جا افتادن گزاره ی «ما نمی توانیم» در اذهان عمومی دامن می زنند.

هم زمان با مرحله ی زمینه سازی، مرحله دوم نیز اجرایی می شود: در این مرحله از نفوذ، با ایجاد دودستگی و تفرقه در جامعه و بخصوص در سطح نخبگان، اختلاف نظر های طبیعی و معمول را به یک بحران و شکاف عمیق در سطح حاکمیت تبدیل میکنند تا بتوانند افراد مورد نظر خود را در ارکان نظام وارد کنند . اتفاقی که در ایام نزدیک به انتخابات ، بی بی سی قدم پایانی آن را تا حدودی با موفقیت به اجرا گذاشت. بی بی سی با حمایت و اعلام ضدیت با دو لیستی که سران آن در جامعه به اختلاف نظرهای معمول معروف هستند بازی دوگانگی و شکاف در حاکمیت ایران را به راه انداخت. رفتار بی بی سی از آن جهت جالب است که با ان که خود می داند که در ایران مخالفان کمی ندارد؛ اما باز این جهت گیری عیان را انجام می دهد. رمز گشایی از این رفتار بی بی سی را در سخنان اخیر رهبری با مردم نجف اباد به خوبی می توان دریافت:

«وقتی میبینید که دشمن یک حرفی می زند برای ایجاد دودستگی [مثلاً] از شما تعریف می کند، این می خواهد ایجاد تردید بکند؛ خب دشمن که دوست شما نیست، وقتی شما میبینید که دشمن یک چنین ترفندی را دارد به کار می برد، بلافاصله و بیدرنگ ابراز بیزاری کنید، بگویید نخواستیم. شما که می گویید دشمن با این کار قصد تفرقهافکنی دارد، خب نگذارید ذهن مردم مردد شود. این چیزها را باید توجه داشت. برمی گردیم به فرمایشات امام؛ امام می گفتند آنوقتی که دشمن از شما تعریف کرد، در رفتار خودتان و کارهای خودتان تردید پیدا کنید و مراجعه کنید ببینید چه اشتباهی کردهاید که دشمن خوشش آمده و از شما تعریف می کند. دستورالعمل انقلاب این هاست، اینجوری باید عمل کرد، اینجوری باید پیش رفت؛ نباید غفلت کرد.»

نفوذ با طعم تحریف امام

همزمان با ایجاد زمینه نفوذ به سطح تصمیم گیری و حاکمیتی، تغییر در آرمان ها و باورهای جامعه نیز توسط بعضی از نخبگان و موثران اتفاق می افتد که در چند ماه گذشته شاهد آن بوده ایم و اتفاقا در سال گذشته بارها مورد انذار و تاکید رهبر انقلاب واقع شد که مهمترین نمود این تغییر در ارزشها را می توان در تحریف اصول و خط بنیان گذار انقلاب جست و جو نمود. تحریفی که تا بدان جا پیش می رود که با مصداق های کاملا آشکار سخنان امام نیز مقابله کند و با بزک کردن شیطان بزرگ آن را دوست و راه حل مشکلات اقتصادی کشور نشان دهد.

«یک واقعیّت این است که در این کشور از بعد از رحلت امام، سعی یک مجموعهی مصمّمی بر این شد که آرمان های انقلاب را بکلّ بشویند بگذارند کنار. بعضیشان اشتباه کردند و همان اوّل، همین را اعلان هم کردند. در روزنامه مقاله نوشتند، حرف زدند. اینجا یک خطای راهبردی کردند یا خطای تاکتیکی کردند و مشت خودشان را باز کردند که می خواهند آرمان ها را بکل، کنار بگذارند. البتّه حالا پختهتر شدهاند، حالا نمی گویند، می خواهند بعضیها آرمانها را کنار بگذارند امّا صریح نمی گویند، به جای اینکه بگویند عمل می کنند. آنوقت، بیعقلها قبل از اینکه عمل بکنند بنا کردند گفتن. خب کسانی را هم که حدس نمی زدند که چنین چیزی وجود داشته باشد، بیدار کردند. از آن روز شروع شده. بیوقفه هم کار کردند. فقط هم در داخل کار نکردند؛ هم در داخل کار کردند، هم در خارج کار کردند، هم از عنصر فکری استفاده کردند، هم از عنصر علمی استفاده کردند، هم از عنصر هنری استفاده کردند، هم از عنصر سیاسی استفاده کردند، برای اینکه آرمانها را در کشور از بین ببرند، یعنی نسل جدید آرمانها را بکلّ فراموش کند.»

در میان تمامی خطوط قرمز در کشور، جلوگیری از انحراف در خط امام تا بدان جا اهمیت دارد که رهبر انقلاب در بیست و ششمین سالگرد ارتحال امام نتیجه انحراف از خط امام را چنین بیان می کنند :

«تحریف شخصیّت امام، تحریف راه امام و منحرف کردن مسیر صراط مستقیم ملّت ایران است. اگر راه امام را گم کنیم یا فراموش کنیم یا خدای نکرده عمداً به کنار بگذاریم، ملّت ایران سیلی خواهد خورد.»

تحریف شخصیت های اثر گذار در جوامع عموما با مغفول گذاشتن یا وارونه تفسیر کردن ابعاد اصلی شخصیت ها اتفاق می افتد. رهبری البته پس از صحبت های های جهت دار بعضی از مسئولین با هشدا دادن نسبت به منحرف کردن خط اصیل امام تنها راه برای جلگیری از ان را چنین بیان میکنند:

«آن راهی که می تواند مانع از این تحریف بشود، بازخوانی اصول امام است... نگاه به امام از منظر یک شاخص. این نگاه از این جهت اهمیت پیدا می کند که چالش اصلی همهی تحولات بزرگ اجتماعی صیانت از جهت گیریهای اصلی انقلاب یا تحول است. این جهت گیری باید حفظ شود.»

و اما در زمینه مقابله با نفوذ نیز رهبر انقلاب در سال جاری به تبیین راهکارهایی پرداختند که در ادامه به آن می پردازیم.

راهکار مقابله با نفوذ جریانی

در اولین قدم، برای جلوگیری از ایجاد تفرقه و شکاف در حاکمیت باید به شعار سال که توسط مقام معظم رهبری انتخاب شده است توجه کرد.

«یکی دیگر از خطوط اصلی تفکّر امام و راه امام و خطّ امام- این مطلب آخری است که عرض می کنم - مسئلهی وحدت ملّی است و توجّه به توطئههای تفرقهافکن؛ چه تفرقهی بر اساس مذهب، شیعه و سنّی؛ چه تفرقهی بر اساس قومیّت ها، فارس و عرب و ترک و کرد و لر و بلوچ و امثال این ها. تفرقهافکنی یکی از سیاستهای قطعی دشمن بود و امام بزرگوار ما از اوّل بر روی وحدت ملّی و اتّحاد آحاد ملّت، یک تکیهی کمنظیر داشت که این یکی از خطوط است. امروز ما این خط را هم باید دنبال بکنیم.»

قدم دوم؛ توجه بیشتر مسئولین به مشکلات موجود در جامعه از جمله مشکلات اقتصادی است. هرچند رهبری از سال ها قبل با انتخاب اسامی سال با عناوین اقتصادی، نسبت به بروز مشکلات اقتصادی هشدار داده بودند اما بی توجهی مسئولان زمینه فشار بر جامعه و به تبع آن نفوذ جریانی را فراهم کرد. بی توجهی که کماکان ادامه دارد و راه کار اصلی بهبود شرایط اقتصادی که با نام اقتصاد مقاومتی ابلاغ شد، چندان به پیش نرفته است.

«مشکلاتی که وجود دارد اوّلاً با گفتن و حرف زدن حل نمی شود؛ اقدام و ابتکار و عمل لازم است. ثانیاً [حلّ] مشکلات مجموعهی اقتصادی کشور را در درون کشور باید پیدا کرد؛ ستون فقرات هم عبارت است از تولید؛ ستون فقرات اقتصاد مقاومتی که ما عرض کردیم، عبارت است از تقویت تولید داخلی؛ اگر این کار تحقّق پیدا کرد و همّت ها متوجّه به این مسئله شد، مسائل کار به تدریج حل می شود، کار ارزش پیدا می کند، کارگر ارزش پیدا می کند، اشتغال عمومی میشود، بیکاری که یک معضلی است در جامعه به تدریج کم می شود و از بین می رود. اساس کار، مسئلهی تولید است».

فرجام سخن

در پایان باید به اهمیت حفظ آرمان ها و شاخص های هرحرکت مردمی اشاره کرد. اهمیتی که در کلام رهبری به خوبی به ان اشاره شده است: «اگر جهت گیری به سمت هدفها در یک انقلاب، در یک حرکت اجتماعی صیانت نشود و محفوظ نماند، آن انقلاب به ضد خود تبدیل خواهد شد؛ در جهت عکس اهداف خود عمل خواهد کرد.»

هر چند این تغییر آرمان از طریق انحراف در خط شاخص اصلی باشد و یا از تغییر نفوذ افراد در ارکان تصمیم گیری، فرق چندانی ندارد مهم مقابله است و یکی از راه هایی که در مقابله می تواند به ما کمک کند تجربه دیگر کشور ها ی جهان در این مسیر است.