اگر بخواهیم برای سپاه سه رسالت نظامی، توسعه- آبادانی و فرهنگی در نظر بگیریم، در هر کدام از این سه زمینه چقدر توفیق داشته است؟

سپاه پاسداران در واقع یک نهاد انقلابی است که بر اساس نیاز های انقلاب انجام وظیفه می کند. وظیفه سپاه پاسداری از انقلاب اسلامی است. باید در امر پاسداری با هر نوع تهدیدی که علیه جمهوری اسلامی وجود دارد مواجه شود، آن را خنثی کند و اجازه ندهد موثر واقع شود. از طرف دیگر سپاه باید به پیش برد انقلاب اسلامی کمک کند. یعنی سپاه علاوه بر نقش پاسداری و صیانت، دارای نقش پیش برندگی هم باشد که انقلاب بتواند به سمت اهداف و آرمان هایش حرکت رو به جلویی داشته باشد. اما اینکه سپاه در هر کدام از این عرصه های سه گانه مقابله با تهدید سخت، تهدید نرم و بحث آبادانی و سازندگی چه میزان موفق بوده است این را نمی توان به شکل عددی و درصدی بیان کرد. چون به هر حال ما در این سی و هشت سال که پشت سر گذاشتیم مقاطع مختلفی را گذراندیم. در یک مقطعی تهدید نظامی علیه کشور پر رنگ شده بود و دفاع مقدس شکل گرفت. در این دوران سپاه کارنامه درخشانی داشته است. پیش از آن هم تهدیدات امنیتی وجود داشت. اقداماتی که جریان های تجزیه طلب در مناطق قومیتی انجام می دادند یا اقدامات تروریستی که در داخل کشور بود، سپاه در مقابل همه این اقدامات چنان درخشید که حضرت امام فرمودند اگر سپاه نبود کشور هم نبود. پس از جنگ نیز عرصه های دیگری را شاهد بودیم. یکی از این عرصه ها بحث سازندگی ، عمران و آبادانی بود. آن هم با تهدیدات اقتصادی دشمن و همچنین تلاش آن برای اینکه نگذارند جامعه ایرانی پیشرفت کند و فقر و محرومیت جامعه را از پا در بیاورد و نارضایتی ایجاد کند. سپاه پاسداران وارد این عرصه شد و استعداد ها و توانمندی های خود را به میدان آورد و به کمک دولت ها رفت. پروژه های بزرگ را در اختیار گرفت و توانست با استعداد داخلی مدیران مختلفی را در این عرصه تربیت کند و خیلی از کارهایی که در این سال ها توسط سپاه صورت پذیرفت اگر انجام نمی شد مشخص نبود که به وسیله بخش خصوصی می توانست انجام شود. در سال های اخیر حملاتی که از سوی بیگانگان و به ویژه امریکایی ها و اروپایی ها علیه سپاه صورت گرفته است نشان دهنده نقش موثر سپاه پاسداران در خنثی سازی جنگ اقتصادی دارد که دشمنان به آن امید بسته بودند. در عرصه فرهنگی در این سال ها مقاطعی داریم که وضعیتی ایجاد می شد که دشمنان را امیدوار به پایان انقلاب می کرد. ما دوران اصلاحات را گذراندیم که به نوعی به دنبال پایان بخشی به انقلاب بود. بحث فتنه ۸۸ هم یک واقعه تلخ بود که ما به عنوان یک تجربه عینی در مقابل چشم داریم. سپاه در همه این مقاطع ورود پیدا کرد. مقام معظم رهبری در دیداری که دوسال قبل با فرماندهان سپاه داشت تصریح کردند کارنامه سپاه در این سال ها درخشان بوده است. البته در عرصه های اقتصادی و فرهنگی شرایط قدری متفاوت است و امروزه ما کم و کاستی هایی داریم که حل آن ها اساسا وظیفه سپاه به تنهایی نیست. سپاه در این عرصه ها به عنوان معین عمل می کند. امروزه نهاد ها و مجموعه های دیگری متولی موضوعات فرهنگی و اقتصادی هستند. ماموریت سپاه در این حوزه ها کمک به این مجموعه ها است. اگر بخواهیم به نقطه مطلوب برسیم باید همه ظرفیت ها در کشور فعال شود.

سپاه در زمینه جنگ نرم آیا توانسته است رشادت هایی از جنس رشادت های دوران جنگ سخت به خرج دهد؟

این عرصه ها دارای مختصات متفاوتی است. زمانی که بحث جنگ نظامی و دفاع از کشور است، رشادت ها جلوه ی دیگری دارند. وقتی در این حوزه ها فردی به فیض شهادت می رسد و خبر آن به گوش می رسد منشا تاثیر عجیبی در جامعه می شود. در بحث های فرهنگی و اقتصادی اینگونه نیست که ما تصور کنیم اتفاقاتی با آن مختصات به وقوع بپیوندد. هر چند در این عرصه ها نیز افرادی را داشتیم و داریم که مجاهدت می کردند. اما مورد مهم این است که در عرصه ی فرهنگی پیچیدگی ها بیشتر است. ظرافت های کار بیشتر است. ما باید از فرهنگ های جامعه محافظت کنیم. از ارزش ها، اعتقادات و باورهای کشور صیانت کنیم. از آن طرف هم دشمن با تمام ابزارهای خود وارد میدان شده است.با تمام توان خود وارد صحنه شده است. از شبکه های ماهواره ای، اینترنت، فضای مجازی و شبکه های اجتماعی به عنوان ابزار استفاده می کند. اگر دشمن در زمان جنگ توپخانه اش را به سمت شهرها و روستاهای ما شلیک می کرد ، موجی از تنفر را در جامعه ایجاد می کرد و فضایی همدلانه در جهت انتقام از این اقدامات در میان مردم پدید می آورد. اما امروزه وقتی ماهواره ها امواج را بر پشت بام خانه های مردم می فرستند چنین حسی به وجود نمی آید. در حالی که دشمن دیروز به دنبال فرو ریختن سنگر های مادی بود و قصد نابودی بدن ها و اجساد را داشت ، امروز به دنبال شکار مغز ها و تغییر در ذهنیت ها و باورها است. در این جا وضعیت بسیار متفاوت است. اگر در این عرصه ها کسانی هم بخواهند وارد عرصه مقابله شوند ممکن است حتی بسیاری از مردم متوجه نشوند. در عرصه های دفاعی رشادت ها تحسین می شود. اما در اینجا برداشت ها متفاوت است. بعضی ها تصور می کنند که می خواهند مانع شوند یا محدودیت ایجاد کنند. در مجموع می توان گفت که دفاع فرهنگی ، قلمی و رسانه ای از ارزش ها به مراتب سخت تر از دفاع با اسلحه برای حفاظت از سرزمین ، ذخایر و جمعیت کشور است. عداوت دشمن و تجاوزش در آن عرصه ها مشخص است بنابر این رزمنده ها و شهدا در این عرصه ها قهرمانان جامعه هستند. شهید همت ها ، باکری ها در این فضا می درخشند و امروز هم قاسم سلیمانی ها محل افتخار هستند. من معتقد هستم در عرصه های فرهنگی نیز در سپاه در حد توان کارهایی صورت گرفته است ولی باید کارهای بیشتری صورت بگیرد و قهرمانان فرهنگی محل افتخار باشند. در دفاع مقدس گردان ها، قرارگاه ها، محور ها، تیپ ها و لشکر های فراوانی تشکیل شد و به وسیله آن عملیات های بزرگی صورت پذیرفت. در عرصه فرهنگی و به تناسب این فضا هم نیازمند انجام چنین اقداماتی هستیم. مهم ترین کاری که باید در این عرصه انجام بشود همان تشکیل قرارگاه های فرهنگی است که بتواند ظرفیت ها را سازماندهی و هم افزا کند. ما در جنگ فرهنگی به قهرمانانی مثل قاسم سلیمانی نیاز داریم

علاوه بر قوت هایی که در سپاه پاسداران وجود دارد اگر بخواهیم با نگاه آسیب شناسانه به آن نگاه کنیم چه ضعف هایی در مجموعه های فرهنگی سپاه وجود دارد؟

در جبهه فرهنگی نیز مانند جبهه نظامی دو عامل نقش اساسی دارد: نیروی انسانی و تجهیزات. به نظر می رسد در این دو مورد به تناسب نیاز نتوانسته ایم نیروهای لازم را تربیت کنیم. به عنوان مثال ما باید در عرصه های تئاتر، موسیقی، سینما، رمان، کتاب و... و به تناسب با این عرصه ها نیروهایی توانمند و کارآمد تربیت می کردیم. در این فضاها تعداد نیروهای ارزشی و حزب اللهی بسیار کم است. این نشان دهنده این است که باید در این عرصه ها کارهایی انجام دهیم. البته همانطور که عرض کردم در این عرصه ها وظیفه اصلی با سپاه نیست. اما سپاه به عنوان یک نهاد موظف است در حوزه هایی که نیاز است ورود پیدا کند. یعنی اگر دشمن امروز به دنبال این است که با این فضاهای جدید مثل سینما، موسیقی، شبکه های اجتماعی و امثالهم ارزش های جامعه را به چالش بکشد ما باید به صورت جدی وارد این عرصه شویم. از آن طرف و در بحث تجهیزات و امکانات روز که لازمه کار نیروی انسانی ما است می بایست سرمایه گذاری های مناسب صورت بگیرد. در کنار این دو و متناسب با نیروهای انسانی تربیت شده و امکانات باید به موضوع ایده ها نیز توجه شود. مثلا در زمان جنگ نیرو و تجهیزات داشتیم. اما اینکه کی، کجا و چگونه عملیات بکنیم هم موضوع مهمی بود که مربوط به ایده می شود. ممکن بود اجرای عملیات در یک جایی آورده ای نداشته باشد ولی با نیروی کمتر در جای دیگر بتوان به دستاورد های بیشتری رسید. بنابراین تشخیص این اولویت ها نیز نکته حائز اهمیتی است.

آیا سپاه در تربیت نیروی کارآمد بعد از دوران دفاع مقدس توانسته است خوب عمل کند. به نظر شما نیروهای کنونی سپاه توانسته اند از نظر کارایی خودشان را وفق بدهند با نیروهای قدیمی؟

تلاش این است که پاسداران قدیمی که حاملان فرهنگ ایثار و شهادت هستند آن ها را به نسل جدید منتقل کنند. از آن طرف هم تلاش است که در سپاه عضو گیری صورت بگیرد و افرادی با ویژگی های خاص گزینش شوند و آموزش پاسداری ببینند. اما واقعیت قضیه این است که نسل اول انقلاب از دل انقلاب بیرون آمدند. در دوران مبارزه این نسل تربیت شده بود. آرمان هایش مشخص شده بود. سپاه در بحبوحه ی بحران ها و چالش های جدی ابتدای انقلاب تشکیل شده است. یعنی کسی لباس سپاه را پوشید که فردایش به کردستان برود و با ضد انقلاب بجنگد. کردستانی که مطرح بود در آن جا پاسدار را سر می برند. معلوم نبود که فردای آن روز زنده است یا خیر؟ کسانی وارد این عرصه می شدند که آماده رشادت بودند و خود را وقف سپاه کرده بودند. این افراد بودند که مجموعه مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را تشکیل دادند. ما امروز بیست و پنج سال از جنگ فاصله گرفته ایم. شرایط تغییر پیدا کرده است. الان آن فضای ابتدای تاسیس سپاه وجود ندارد. شرایط تغییر پیدا کرده است. کارهای آموزشی بیشتری مورد نیاز است. بایستی شرایط و فضا را به گونه ای درست کرد که آن روحیه فداکاری و گذشت در نیروهای جدید به وجود بیاید. البته من معتقدم اگر شرایط نظامی مثل سال های ابتدایی انقلاب پیش بیاید همین پاسداران ما چه بسا بسیار بهتر و بیشتر از پاسداران دفاع مقدس حماسه می آفرینند. قضاوت های ما باید متناسب با شرایط زمانی و مکانی باشد. در حال حاضر جوانان این مملکت در شرایط صلح و ثبات زندگی می کنند. درس می خوانند و رفاه و تفریح خودشان هم دارند. بعضی ها قضاوت می کنند چنانچه اگر جنگی به وقوع بپیوندد دیگر جوانان مثل ابتدای انقلاب نیستند. به نظر من این قضاوت نادرستی است. اگر جنگی اتفاق بیفتد چه بسا از همین جوانان باکری ها و همت هایی به وجود می آیند. کما اینکه در حال حاضر نیز درون سپاه همینطور است. وجود همین عزیزانی که توفیق پیدا می کنند، در حرکت های مستشاری در سوریه شرکت دارند، در خط مقدم سوریه هستند و توفیق شهادت پیدا می کنند نشانه ای بر این ادعاست. اگر وصیت نامه های این شهدا را ببینید عینا همان وصیت نامه های شهدای دفاع مقدس است. پس این نگاه در نیروهای مردمی و در سپاه ما همچنان وجود دارد که آنجایی که اسلام در خطر است باید آماده فداکاری باشند. منتهی مسئله این است که باید شرایطش به وجود بیاید.

چه کارهایی باید کرد تا عملکرد رسانه های مورد حمایت سپاه پاسداران و بسیج منتسب به جناح خاص نشود و واقعا فراجناحی باشند؟ آیا واقعا تا به حال این گونه بوده است؟

به هر حال سپاه و بسیج متعلق به ملت، انقلاب، نظام، مردم و ولایت فقیه هستند. متعلق به یک گروه خاص یا جناح سیاسی نیستند. بین گروه ها و احزاب سیاسی کشمکش هایی وجود دارد. سپاه و بسیج باید همواره از انقلاب، اصول و ارزش هایش دفاع کند. در این دفاع هم اولویت بندی داشته باشد. گرفتار حاشیه ها نشود. چون اسیر حاشیه ها شدن گاهی زمینه را برای متهم کردن سپاه و بسیج به رفتار های جناحی و سیاسی فراهم می کند. اینکه این اتفاق نیفتد نیاز به هوشمندی دارد. اما اینکه در حال حاضر شرایط چگونه است. بنده معتقدم که از همان ابتدا تا به امروز همواره در راهبرد ها، رویکرد ها و سیاست های کلان تلاش بر این بوده است که این حالت فراجناحی حفظ شود. ولی ممکن است در یک تاکتیک و در جایی که افراد باید اقدام خاصی بکنند، اقدامات هوشمندانه نبوده باشد ممکن است که رنگ دیگری گرفته باشد. این موارد باید اصلاح باشد. شان بسیج و سپاه فراجناحی بودن است. بسیج دانشجویی و اساتید این حزب و آن حزب نیست. فراتر از این حرف ها است. در حالی که ممکن است افراد به طور فردی گرایش خاصی داشته باشند که ایرادی هم ندارد. آنجا که هویت سپاه و بسیج مهم است علقه به یک جناح و گروه خاص معنا ندارد. هویتی که می خواهد حافظ ارزش ها و انقلاب باشد.

سهم بسیج دانشجویی از اقدام در مقابل تهاجم فرهنگی که سپاه برای آن برنامه ریزی کرده چیست؟ فعالین بسیج دانشجویی در تقویت جبهه فرهنگی انقلاب چه رسالتی دارند؟

امام می فرمایند اگر دانشگاه اصلاح شود مملکت اصلاح می شود. این سهم بالای دانشگاه را نشان می دهد. بسیج دانشجویی می تواند پیشگام بسیاری از مسائل در کشور برای اصلاح دانشگاه و جامعه باشد. به نظر بنده بسیج دانشجویی باید از یک سو حرکتی در جهت اصلاح دانشگاه انجام دهد چون از آن طرف جریان های دشمن تلاش می کنند تا این دانشگاه اسلامی و در تراز انقلاب اسلامی نباشد. از سوی دیگر چون اعضای بسیج دانشجویی از متن مردم وارد دانشگاه شدند باید تلاش کند تا حرکت هایی که جامعه شکل می گیرد رو به جلو باشد. شاید مهم ترین کاری که می تواند بسیج دانشجویی در دانشگاه و جامعه داشته باشد بحث گفتمان سازی و مطالبه گری باشد. خصوصا اینکه بسیج دانشجویی دارای رسانه است و تریبون این کار را دارد. ما برای حل بسیاری از مشکلات کشور نیازمند گفتمان سازی هستیم. مبارزه با فساد ، کم کاری ، رکود، بیکاری ، تبعیض ، بی عدالتی و ... مشکلاتی هستند که وجود دارند. ما باید مسئولان را پای کار برای حل این مشکلات بیاوریم. برای این کار نیاز به مطالبه گری داریم. مردم باید مطالبه کنند. در هر جامعه ای دانشجو در شکل دهی به فضای مطالباتی نقش اساسی دارد. ما این همه دانشجو در کشور داریم. در هر خانواده ای یک یا دو نفر دانشجو پیدا می شود. در همه شهر های ما دانشگاه وجود دارد. دانشجویی که روح لطیف و پاکی دارد. یک نوع عدالت طلبی و آرمان خواهی دارد اگر منسجم شود و تشخیص درست بدهد می تواند کارهای بزرگی کند. هنر بسیج دانشجویی این است که این ظرفیت دانشجویان را برای حل مشکلات کشور بسیج کند. منتها این زمانی حاصل می شود که ما راه را پیدا کنیم که درد چیست و چگونه می توان درد را درمان کرد.

به نظر شما بسیج دانشجویی در مقطع کنونی که یکسال تا انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده است باید تمرکز خود را بر چه کارهایی بگذارد؟

بسیج دانشجویی بایستی با دنبال کردن مباحث خود، نشست ها، مناظرات و با استفاده از رسانه های خود، این گفتمان غالب را به وجود بیاورد که انتخابات برای مردم ایران یک فرصت است و مبتنی بر این فرصت به گونه ای استفاده شود تا انتخابی صورت پذیرد که افرادی انتخاب می شوند به نیاز های واقعی، پاسخ درست و واقعی بدهند. چون می دانیم که ما در شرایطی هستیم که دشنان به فضای کشور ما دلبسته اند تا از طریق گروه ها و جریان های سیاسی مقاصد خود را در کشور پیاده کنند. باید بصیرت افزایی و روشنگری کرد تا دانشجویان ماهیت اصلی گروه های سیاسی را درک کنند و شخصیت ها و دیدگاه هایشان را تحلیل کنند تا بتوانند در نهایت انتخاب درستی داشته باشند. ■