احمد قدیری

وجه تسمیه انقلاب های مخملی این است که این انقلاب ها معمولا به صورت نرم و بدون خونریزی و یا با خون ریزی محدود اتفاق می افتد. نام دیگر این قبیل انقلاب ها را از این جهت رنگی می گویند که در جریان آن گروه ها و احزاب در مسیر پیشبرد اهداف خود از یک رنگ خاص استفاده می کنند. اما دلیل اینکه چرا از یک رنگ استفاده می کنند این است که رنگ به مثابه علم و پرچم است. در یک جمعیت و تجمع هر جا که این علم ها برافراشته شود، خود به خود یک کثرت جمعیت را به نمایش می گذارد و اقلیت موجود را به صورت اکثریت نشان می دهد. چرا که بی رنگی محاسبه نمی شود اما رنگ ها به چشم می آید و کارکرد آن عیناً مانند پوستر های تبلیغات انتخاباتی است؛ همانطور که می دانیم در یک شهر آن کاندیدایی که بیش از همه پوسترش در شهر رؤیت شود، تلقی عمومی نسبت به او این خواهد شد که وی از اقبال بیشتری برخوردار است.

انقلاب رنگی ؛ دور زدن دموکراسی

نکته دیگر اینکه انقلاب های رنگی که محصول مشترک اندیشکده ها و دستگاه های امنیتی غربی است، در راستای دور زدن دموکراسی استفاده می شود. زیرا هنگامی که در یک کشور انتخاباتی رخ می دهد، بانیان این رنقلاب ها، حریف را کیش و مات می کنند. به نحوی که یا در انتخابات اکثریت را به دست آورده و پیروز شده و یا اینکه شکست خورده و به بهانه ای علیه دولتی که سر کار آمده است اقدام به براندازی می کنند. مراحل کار هم به این صورت است که ابتدا بر سر موضوعی جنجال کرده و تظاهرات راه می اندازند. اگر نظام حاکم تسلیم خواسته ها شود که پیروزی نصیبشان شده و اگر حکومت تسلیم نشود، اعتراضات را با چاشنی خشونت گسترش می دهند. طبیعتا واکنش حکومت در برابر این خشونت ها نیز خشن است و یقینا منجر به ضرب و جرح و کشته شدن افرادی خواهد شد. اگر این مرحله اتفاق بیفتد چهره دولت با توجه به خشونت ها مخدوش و اوضاع از کنترل خارج خواهد شد و به نوعی دولت در سطح بین المللی (غربی) محکوم می شود. یعنی بحث های حقوق بشری و شورای امنیتی مطرح می شود و حتی گزینه های نظامی، روی میز تصمیم گیرندگان بین المللی (همان پشتیبانان غربی این قبیل جنبش ها) قرار می گیرد. خلاصه ی این عبارات را اگر بخواهیم در یک جمله بیان کنیم این است که طراحان و مجریان انقلاب های رنگی، حکومت را بر سر دو راهی سقوط (از درون) و اسقاط (از درون یا بیرون) قرار می دهند که نتیجه ی هر دو به کرسی نشستن مخالفان است.

اسب تروای انتخابات

در بحث بستر شکل گیری انقلاب های مخملی می توان گفت که "انتخابات" مهمترین نقطه ی عطف و بستر انقلاب های مخملی است اما منحصر به آن نیست. مثلا در قضیه ی 18 تیر ما می بینیم مسئله ای که بهانه دست معترضین داد، بسته شدن روزنامه سلام بود و ارتباطی با انتخابات نداشت. حوادث اوکراین هم در نتیجه ی بحث الحاق یا عدم الحاق این کشور به اتحادیه اروپا بود. پس هر چیزی می تواند بهانه و بستر وقوع انقلاب های مخملی باشد. اما تجربه ثابت کرده است که انتخابات ها بهترین بستر برای شکل گیری چنین جنبش هایی می باشد. حال دلیل اینکه چرا انتخابات بهترین بستر است این میباشد که انتخابات اسب تروایی است که نظام حاکم تقدیم مخالفین می کند. در انتخابات افراد حق دارند که ستاد تشکیل دهند و کادر سازی، یار کشی و سنگرسازی کنند. مخالفین در این برهه فرصت دارند طرفداران خود را آماده کنند و در وقت مقتضی علیه دولت حاکم فراخوان و اعلامیه دهند تا حکومت را ساقط کنند. نمونه هایی که در دنیا با این رویکرد وجود دارد عبارت است از انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی صربستان (2000)، انتخابات پارلمانی گرجستان (2003)، ریاست جمهوری اوکراین (2004)، انتخابات پارلمانی قرقیزستان (2005)، ریاست جمهوری بلاروس (2006) و ریاست جمهوری ایران (2009). اینها نمونه هایی است که بستر و محمل آن "انتخابات" بوده است. نمونه های دیگری هم هست که ارتباطی به انتخابات نداشته و همانطور که گفته شد حوادث سال 78 ایران، اتفاقات کنونی اوکراین و ونزوئلا نمونه های آن می باشد.

وجه تمایز ایران با کشورهای قربانی انقلاب های رنگی

در بحث احتمال شکل گیری این انقلاب ها در هر کشوری و خصوصا تکرار آن در ایران باید به این نکته اشاره شود که ایران نیز مصونیتی در این زمینه ندارد. طبیعتا در هر کشوری که انتخابات برگزار می شود و آزادی بیان وجود دارد و مخالفان ابراز نظر می کنند، امکان سوء استفاده وجود دارد. اینکه چرا این جنبش ها در کشورهای اوکراین و گرجستان و امثالهم چند بار اتفاق می افتد و به پیروزی می رسد و نظام حاکم ساقط می شود،اما در ایران شکست می خورد، دلیلش تنها نقش بی بدیل رهبری است. یعنی اگر در رأس این نظام رهبری واحد و قدرتمند وجود نداشت نتیجه جریانات به وقوع پیوسته در ایران به همانجایی ختم می شد که در کشورهای مذکور اتفاق افتاد.