مسئول سابق بسیج دانشجویی دانشگاه شریف:

بعضی درس خواندن را ضدارزش تلقی می کنند!

محمد سعید سرافراز بیست و پنج سالگی‌اش را به تازگی پشت سر گذاشته،  اما  با همین سن و سال کم علاوه بر موفقیت‌های زیاد درسی در فعالیت های جنبی دوران دانشگاه نیز بسیار فعال بوده است. سرافراز مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد را در رشته‌ی برق دانشگاه صنعتی شریف  با بهترین نمرات به پایان رسانده و هم اکنون دانشجوی دکترا در همین رشته و دانشگاه است. او مسئول اسبق بسیج دانشجویی شریف و دبیر شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی بوده و در حال حاضر مسئولیت قرارگاه شهید باقری را بر عهده دارد. سرافراز (که علی‌رغم تصور برخی، هیچ نسبتی هم با رییس فعلی سازمان صداوسیما ندارد!) یکی از افرادی است که در این پرونده‌ باید به سراغش می‌رفتیم  تا از راز موفقیت همزمان در عرصه درسی و تشکیلاتی برایمان بگوید.

درس خواندن یا فعالیت در بسیج؟

دوگانه‌ی «نخبه علمی/نخبه فرهنگی» یک دوگانه‌ی اشتباه است و سوالی است که برای بسیاری از  دانشجویان مطرح می‌شود. آیا اولویت بسیج است یا درس؟ بعضی‌ها  به دنبال این هستند که درس خواندن را تقبیح کنند و حتی از درس خواندن به ضد ارزش تعبیر می‌کنند و یا بر عکس. در صورتی که هر دوی این‌ها ارزش هستند و به هیچ وجه در مقابل یکدیگر قرار نمی‌گیرند. یکی از عواملی که این طور به نظر می‌آورد که این دو با هم منافات دارند، مسئله‌ی «وقت گذاشتن» یا به عبارت دیگر کمبود وقت است. طبیعی است که ما وقت محدودی داریم و این موجب می‌شود تا فقط برای یکی از این دو صرف شود. این درست که وقت محدود است، اما این‌قدرها هم محدود نیست که نشود این دو کار را با هم انجام داد. حتی کارهای دیگری نیز می‌شود علاوه بر این‌ها انجام داد. این‌قدر اتلاف وقت در کارهایی که بچه‌ها انجام می‌دهند وجود دارد که اگر یکبار مورد محاسبه قرار بدهیم می‌بینیم که چقدر برای کارهایمان زمان بیهوده صرف می‌کنیم. یک ذهنیتی در ما وجود دارد که بر آن اساس می‌گوییم درس خواندن خیلی کار سختی است و اگر هم بخواهیم در کنارش به کارهای بسیج برسیم، امری نشدنی است. خاطرم هست زمانی از یکی از بچه‌های بسیج خواستیم ظرف مدت چهار هفته همه‌ی کارهایی را که انجام می‌دهد بنویسد. در نتیجه‌ی این کار مشخص شد زمان زیادی را صرف کارهایی نه چندان پراهمیت کرده است. به این صورت از طرفی فعالیت خاصی برای بسیج انجام نداده است و به درس‌های خود هم نپرداخته است. در واقع مشاهده می‌شود که عمده‌ی اوقات ما در جاهای دیگری غیر از این دو مکان صرف شده است و بی جهت ما برای خودمان همچنین دوگانه‌ای را ترسیم کرده‌ایم.

 هم درس، هم فعالیت تشکیلاتی

تعارض ابتدا از این دوگانگی آغاز می‌شود و به دنبال خود به تقسیم بندی ارزش و ضد ارزش یکی از این دو کار می‌انجامد. آن شخصی که درس می‌خواند ادعا می‌کند که فعالین تشکیلاتی، کارهای دم‌دستی و بی‌ارزشی انجام می‌دهند. بسیاری از آن‌ها نیز به سخنان حضرت آقا استناد می‌کنند که فرمودند کار اصلی دانشجو درس خواندن است. از آن طرف هم کسی که کار تشکیلاتی می‌کند اعتقاد دارد که تنها این است که به نفع فضای انقلاب است. بنابراین نقطه‌ی شروع این دوگانگی در عدم مدیریت وقت است و همچنین عدم جمع پذیری این کارها به طور همزمان. در صورتی که به هیچ‌وجه این‌طور نیست و شما می‌توانید هر دو کار را به پیش ببرید. باید درس بخوانید تا بتوانید آینده را بسازید و باید کار تشکیلاتی بکنید که حال را از دست ندهید. در واقعیت نیز بچه‌هایی از ما به موفقیت رسیدند و توانستند آینده‌ی خوبی را برای خود به وجود بیاورند که سابقه‌ی تشکیلاتی ویژه‌ای داشته‌اند. در حال حاضر که ما کمی از این فضای تشکیلاتی درون دانشگاه دور شده‌ایم بهتر می‌توانیم در این رابطه قضاوت داشته باشیم. در همه‌ی فضاهای علمی، فرهنگی و... اشخاصی توانستند به جایگاه‌های خوبی برسند که تجربه‌ی تشکیلاتی بالایی داشته‌اند. این تجربه هیچ جای دیگری به‌دست نمی‌آید. از آن طرف نیز بچه‌هایی که محصور در فضای تشکیلاتی ماندند آینده‌ی خود را خراب کردند. البته منظور از آینده، آینده شخصی  و خود محوری و منیّت نیست بلکه منظور  آینده‌ی انقلاب اسلامی است. همه باید به روش‌هایی در خدمت اهداف انقلاب عمل کنیم. باید همیشه انقلابی زندگی کنیم. الان فقط در فضای بسیج بودن، به معنای انقلابی بودن نیست. فردی که در آزمایشگاه نیز کار می‌کند هم ممکن است انقلابی به حساب بیاید.

 راه کارهایی برای حل تعارض

با وجود تفاوت‌هایی که بین رشته‌های فنی و علوم انسانی وجود دارد به نظر بنده کاملاً شدنی است که افراد بتوانند در عین اینکه خصوصاً در رشته‌های فنی و تجربی (به دلیل ماهیت وقت‌گیرتر) مشغول تحصیل هستند به کارهای تشکیلاتی خود نیز برسند. بهترین و اصلی‌ترین شرط تحقق این موضوع آن است که هر دو کار را مهم بدانیم. فرصت برای انجام هر دو کار به میزان کفایت وجود دارد؛ اصطلاحاً می‌گویند که وقت انسان کشدار است. شما وقتی دو تا کار را مهم بدانید به گونه ای وقت و انرژی خود را مدیریت می‌کنید که به هر دوی  آن‌ها برسید. من خودم برای هفته‌هایی که امتحان داشتم حتماً یک روز را به طور کامل و به دور از کارهای تشکیلاتی تنها به درس خواندن اختصاص می‌دادم. زمان امتحان‌های پایان ترم حتی‌المقدور در همه‌ی کلاس‌ها حضور پیدا می‌کردم. حل تمرین‌های کلاسی را در طول ترم و به آخر شب‌ها  محول می‌کردم تا در زمان امتحانات به مشکل نخورم. با این ریزه‌کاری‌ها می‌توان به راحتی از عهده‌ی هر دو کار برآمد. البته در این بین طبیعی است که زمان خواب انسان کاهش پیدا می‌کند، می‌گویند استاندارد خواب 7 ساعت در شبانه‌روز است. من اصلاً به این موضوع اعتقادی ندارم. خواب یعنی عادت. شما یک مدت اگر میزان خوابتان را کم یا زیاد کنید خواه یا ناخواه بدن شما بدون هیچ مشکلی به آن مقدار عادت می‌کند.

 برگزاری همایش 8 ساعت وقت می‌برد

بیایید یک دفعه حساب کنیم که به چه میزان در دفتر بسیج مشغول انجام فعالیت مفید هستیم. البته من منکر اهمیت ارتباط و جذب در بسیج نیستم. به دلیل این که بسیج بدنه‌ی مردمی دارد، نقش ارتباطات در آن  بسیار مهم است و برای تشکیل شبکه‌ی انسانی و حلقه‌ی منسجم و برادرانه در آن، باید وقت گذاشت. اما چقدر از اوقاتی که ما در بسیج می‌گذرانیم از این دست کارهاست؟ اکثر اوقات به دور هم گذراندن و تفریح می‌گذرد. این‌ها را نباید جزء ساعات فعالیت در بسیج به حساب بیاوریم. این‌ها که کار به حساب نمی‌آید. خیلی از اوقات است که ما ادعای فعالیت داریم. مثلاً  شاید برای برگزاری همایش حداکثر 8 ساعت زمان نیاز باشد. نه اینکه ما سه هفته از زندگی خودمان را برای برگزاری همایش اختصاص دهیم و بگوییم که دیگر فرصتی برای کارهای دیگرمان نداریم. امثال من که خودمان تجربه‌ی کار در این فضاها را داریم می‌توانیم همچنین ادعایی داشته باشیم  وگرنه کسی که خارج از این فضا باشد که نمی‌تواند نظر بدهد.

 تحصیلات تکمیلی، آری یا خیر؟

اینکه بچه های بسیج به سمت تحصیلات تکمیلی بروند یا نه بستگی به این دارد که برنامه‌شان برای آینده زندگی خود چیست؟ مهم تر از ادامه‌ی تحصیلات تکمیلی این است که شخص می‌خواهد چه کار کند؟ اگر برنامه‌ی خود را مشخص کند، خود به خود این مسئله مهم می‌شود که به سمت تحصیلات تکمیلی برود یا نه؟  اما برای انجام یک سری از کارها نیاز به لوازمی است، شاید یکی جمع بندی‌اش  این باشد که فضای دانشگاه خود را اصلاح کند و بعد که بررسی کرد،  به این نتیجه برسد که لازمه‌ی اصلاح دانشگاه این است که یک شخصیت علمی بشود و از فضای فرهنگی و غیردرسی نمی‌تواند به این هدف برسد. لازمه‌ی آن تبدیل به یک شخصیت علمی تراز اول و مرجع است. در این شرایط انجام تحصیلات تکمیلی اهمیت پیدا می‌کند. یا از آنجایی که در حال حاضر نیاز کشور شکسته شدن مرزهای دانش است، شخصی به دنبال چنین فضایی می‌رود. الان این‌طوری نیست که همه‌ی آدم‌های موفق دارای تحصیلات تکمیلی باشند. به طور مثال سال 80 پژوهشکده‌ی  بسیج در دانشگاه شریف تأسیس شد که بعدها منحصر به بسیج هم باقی نماند و جزو نهادهای پیشرو در فناوری این دانشگاه محسوب می‌شود. مسئول این پژوهشکده  یکی از مسئولین اسبق بسیج شریف است که تحصیلات تکمیلی ندارد و دارای مدرک لیسانس است. اما آن‌چنان موفق است که مجموعه‌ای از اساتید و دانشجویان ارشد و دکترا در این مرکز مشغول فعالیت هستند. این شخص به موفقیت رسیده است؛ زیرا آن نقطه‌ی اثرگذاری خود را پیدا کرده و در همان جهت حرکت کرده است. انجام تحصیلات تکمیلی فی نفسه ارزش تلقی نمی‌شود اما در حال حاضر مد شده است بچه‌ها در هر رشته‌ای که می‌توانند به تحصیلات تکمیلی بپردازند تنها به این  هدف که مدرکی گرفته باشند. به این دلیل که بسیاری از بچه‌ها حال و حوصله‌ای برای  خواندن رشته‌های فنی  ندارند، تغییر رشته می‌دهند. تنبلی دلیل بخش عمده‌ای از از این تغییر رشته‌ها است.